آشنایی با رشته ی علوم تربیتی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره)

 

در حوزة علوم اسلامى هنوز نمى‌توان از علمى مدون به نام علم تربیت اسلامى سخن گفت، اگر چه مواد و محتواى این علم در همة بخش‌هاى تعلیمات دینى جارى است و رسالت پیامبران الهی، ‌ماهیتى تربیتى داشته است؛ اما تدوین و تنظیم آن به عنوان یک علم در حوزة علوم اسلامی،‌ نیازمند زمان و پژوهش است که این کار از جمله رسالت‌ها و اهداف موسسة امام خمینى (ره) به شمار مى‌آید. هدف فوق در مؤسسه از طریق آشنایى عمیق با محتواى این رشته در بین دانش‌هاى بشرى امروز، نقد و بررسى آن از دیدگاه تعالیم دینى و اسلامی،‌ تدوین تعلیم و تربیت اسلامى و در نهایت استخراج نظام تربیتى اسلام و استفاده از یافته‌هاى قابل اعتماد این ‌رشته در نیازهاى عملى تعلیم ‌و تربیت، دنبال مى‌شود. سامان دهى و اصلاح نهادهاى رسمى و غیررسمى آموزش و پرورش در کشور از قبیل آموزش و پرورش رسمى (که شامل دوره‌هاى پیش دبستانی، ابتدایی، راهنمایى و دبیرستان مى‌شود)، دانشگاه‌ها، حوزه‌هاى علمیه و رسانه‌هاى گروهى از ضرورت‌ها و اولویت‌هاى درجه یک در کشور ماست و نیازمند شناخت، برنامه‌ریزى و اقدامات عملى است و تلاش براى سامان دادن مباحث علمى و نظرى براى رسیدن به این هدف‌هاى عملى از دیگر اهداف تأسیس این رشته در مؤسسه است.

3. ساختار تشکیلاتى گروه

ساختار تشکیلاتى و چگونگى روند فعالیت‌هاى گروه به شرح زیر است:

أ. چارت تشکیلاتى گروه

این گروه از نظر چارت تشکیلاتى کامل و مطابق برنامه است. و داراى مدیر گروه، شوراى علمی، دبیر آموزشى و دبیر پژوهشى است.

	مدیر گروه
دبیر آموزشی		شوراى علمی		دبیر پژوهشی

 

مدیرگروه	حجه‌الاسلام والمسلمین دکتر محمد جواد زارعان
دبیر پژوهشی	حجه‌الاسلام هادى رزاقی
دبیر آموزشی	حجه‌الاسلام سیدمحمدصادق موسوى‌نسب

ب. شوراى علمى گروه

در سال 1378 به پیشنهاد مدیر محترم وقت گروه، جناب حجت‌الاسلام‌والمسلمین اعرافی^{(زیدعزه)} شورایى مرکب از مدیر گروه و 4 تن از اساتید و اعضاى هیأت علمى گروه تشکیل شد تا به امورى از قبیل برنامه‌ریزى و سیاست‌گزارى در امور آموزشى و پژوهشى گروه،‌ بررسى و اظهار نظر کارشناسانة طرح‌هاى پژوهشى و پیشنهادهاى مربوط به امور آموزشی، همکارى و همفکرى با مدیر گروه جهت تقویت کمى و کیفى برنامه‌ها و پیشبرد اهداف آموزشى و پژوهشى گروه بپردازد. لازم به ذکر است که اولین شوراى علمى که در مؤسسه شکل گرفت، شوراى علمى گروه علوم تربیتى بود.

اعضاى شوراى علمى گروه هم‌اکنون عبارتست از: حجت‌الاسلام‌ و المسلمین دکتر زارعان (مدیر گروه)، حجت‌الاسلام‌ و المسلمین دکتر عباسعلى شاملی، حجت‌الاسلام سید محمد صادق موسوى ‌نسب، حجت‌الاسلام هادى رزاقى و حجت‌الاسلام‌ عبدالرضا ضرابی.

این شورا هر هفته با حضور کلیة اعضا تشکیل مى‌شود. تهیه و تدوین طرح جامع گروه علوم تربیتى یکى از مهم‌ترین کارهاى شورا در طول چهار سال گذشته بوده است.

ت. اعضاى هیأت علمى و محققان

این گروه، گروهى آموزشى و پژوهشى است و اعضاى هیأت علمى آن به ترتیب الفبا عبارتند از:

ردیف	نام خانوادگی	نام	مدرک دانشگاهی	رشته دانشگاهی	نوع قرارداد	توضیحات
1	آقاتهرانی	مرتضی	دکتری	فلسفه و عرفان	ه.ع. آموزش
2	رزاقی	هادی	کارشناسى‌ارشد	علوم تربیتی	ه.ع. پژوهش
3	رهنمایی	سیداحمد	دکتری	علوم تربیتی	ه.ع. آموزش
4	زارعان	محمدجواد	دکتری	علوم تربیتی	ه.ع. آموزش
5	شاملی	عباسعلی	دکتری	علوم تربیتی	ه.ع. پژوهش
6	ضرابی	عبدالرضا	کارشناسى‌ارشد	علوم تربیتی	ه.ع. پژوهش
7	موسوى‌نسب	محمدصادق	کارشناسى‌ارشد	علوم تربیتی	ه.ع. آموزش

4. فعالیت‌هاى پژوهشى گروه علوم تربیتی

بررسى تعداد طرح‌ها و فعالیت‌هاى پژوهشى هر گروه و داشتن آمارهاى صحیح از این فعالیت‌ها در برنامه‌ریزى و نظارت دقیق‌تر اهمیت به‌سزایى دارد. خلاصة فعالیت‌هاى پژوهشى گروه عبارتست از:

	آثار منتشره	طرح‌هاى‌در دست اقدام	مقالات علمی	نشست‌هاى علمی	ترجمه	تربیت‌محقق(اتمام‌شده)		مجله	سایر فعالیت‌ها
						دوره	نفر
تعداد	9	14	47	4	ـ	-	-	-	-

تفصیل فعالیت‌هاى بالا به شرح زیر است:

 

أ. آثار منتشره در زمینة علوم تربیتی

1. مبانى فلسفى تعلیم و تربیت، هوارد اوزمن و ساموئل ام کراور، ترجمه: حسین‌خانی، ضرابی، متقى‌فر، موسوى و رزاقی. قم: انتشارات مؤسسه آموزشى وپرورشى امام خمینی(ره)، 1379.

2. گامى به سوى نظریه پردازى در تعلیم و تربیت اسلامى (مجموعه مقالاتى از کنفرانس جهانى تعلیم و تربیت‌اسلامى در اردن)، ترجمه: متقى‌فر و طوسی. قم: انتشارات مؤسسه آموزشى وپژوهشى امام خمینى (ره)، 1380.

3. بررسى تطبیقى تربیت دینی، ابراهیم دستور، ترجمه: على حسین‌زاده، قم:انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینی(ره)، 1380.

4. فلسفه تعلیم و تربیت (قدیم و معاصر)، جان الیاس، ترجمه: عبدالرضا ضرابی، قم: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینی(ره)، 1382.

5. نگرشى بر تعامل فقه و تربیت با تأکید بر نقش فقه بر تربیت، على همت بناری، قم: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینی(ره).1384.

ب. آثار منتشره در سایر زمینه‌ها

1. غرب‌شناسی، حجت الاسلام‌والمسلمین دکتررهنمایی، قم: انتشارات مؤسسه‌ آموزشى وپژوهشى امام خمینی(ره)، 1379.

2. چکیده پایان‌نامه‌ها، عبدالرضا ضرابی، قم: انتشارات مؤسسه آموزشى وپژوهشى امام خمینی(ره)، 1382.

3. درآمدى برمبانى ارزش‌ها، حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتررهنمایی،(طرح آموزش ائمه جماعات) قم: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینی(ره).

4. کارنامه پژوهشى مؤسسة امام خمینی، عبدالرضا ضرابی، قم: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینی(ره).

ت. آثار در دست چاپ

1. نگرش و ایمان در تربیت دینی، هادى رزاقی.

2. مقالات تربیتی، اخلاقی، عبدالرضا ضرابی.

3. عوامل سازگارى همسران از دیدگاه اسلام، على حسین‌زاده و هادى حسینخانی.

ث. آثار وطرح‌هاى پژوهشى در دست اقدام

1. آشنایى با دانشِ آموزش و پرورش (درسنامه)، محمد جواد زارعان.

2. روان‌شناسى رشد (درسنامه)، محمد جواد زارعان.

3. دیدگاه‌هاى استاد مصباح دربارة علوم تربیتی، عباسعلى شاملی.

4. تغییر و تثبیت.، محمدرضا موسوى نسب.

5. سیماى خانواده در اسلام، عبدالرضا ضرابی، (پایان یافته).

6. شرایط انتخاب همسر از دیدگاه قرآن و روایات، هادى حسینخانی.

7. نهادهاى علمى و آموزشى هرات، محمد احسانی.

8. تربیت سیاسى کارگزاران در نهج البلاغه، محمد احسانی.

9. تربیت اخلاقی، غلامرضا متقى‌فر.

10. الگوهاى تحول اخلاقی، صادق کریم‌زاده.

11. اهداف آموزش و. از دیدگاه جان وایت، اصغر رحمتى‌فر.

ج. مقالات

1. احسانی، محمد، بایدها و نبایدهاى اخلاقى در اندیشه دو فاضل نراقی، معرفت، ش92، ص35.

2. احسانی، محمد، تربیت دینى خانواده، معرفت، ش 32، ص 25.

3. احسانی، محمد، خانواده، معرفت، ش81، ص81.

4. احسانی، محمد، خانواده و مدرسه، معرفت، ش62، ص80.

5. احسانی، محمد،(ترجمه)، نقش دین‌وخانواده در آموزش‌وپرورش کودک، معرفت،ش57، ص65.

6. اعرافی، علیرضا، (گفتگو)، فقه التربیه: نظریه‌اى نو در علوم تربیتى اسلامی، معرفت، ش104،

7. ‌بناری، على‌همت، نگاهى به‌تعامل فقه‌وتربیت با تأکید بر نقش فقه درتربیت،معرفت،ش57،ص39.

8. ثابت، حافظ، تربیت جنسی، معرفت، ش 69، ص 101.

9. حسنی، سیدجواد، بررسى تحلیلى تنبیه ازمنظر روایی، فقهى و روان‌شناسی، معرفت،ش33،ص51.

10. حسینخانی، هادی، (ترجمه)، فقدان ایمان; تأثیر ارتباط‌فرزند با مادر در انتقال ارزش‌هاى‌اخلاقی، معرفت، ش 81، ص 37.

11. حسینخانی، هادی، نگاهى به تحوّلات دوران نوجوانى (جسمی، جنسی، شناختى و اخلاقی)، معرفت، ش104،

12. حسینخانی، هادی، (ترجمه)، هدیه به کودک; روشى نو براى تعلیم دین به خردسالان، معرفت، ش69، ص70.

13. حسینخانی، هادی، (ترجمه)، «نهضت برابرى زنان» از منظر تربیتی، معرفت، ش44، ص73.

14. رزاقی، هادی، اگر دیوارها فرو ریزند (بحثى در نسبت تساهل و تربیت)، معرفت، ش32،ص35.

15. رزاقی، هادی، تأثیر بینش بر انگیزش در تربیت دینى و اخلاقی، معرفت، ش69، ص48.

16. رهنمایی، سیداحمد، آسیب‌شناسى فرهنگی، معرفت، ش30، ص25; ش31، ص129; ش33، ص47; ش35، ص96; ش37، ص109.

17. رهنمایی، سیداحمد؛ شاملی، عباسعلى و کریمی، سیدعبدالعظیم، (گفتگو)، تعلیم و تربیت دینی، معرفت، ش32، ص9.

18. زارعان، محمدجواد، تربیت دینی، تربیت لیبرال، معرفت، ش33، ص8.

19. زارعان، محمدجواد و شگرف نخعی، ایرج، (گفتگو)، جایگاه تربیت دینى در ساختار نظام آموزش و پرورش، معرفت، ش57، ص8.

20. شاملی، عباسعلی، بازنگرى ناقدانه نظام‌هاى آموزشی، پرورشى مغرب زمین با تکیه بر یافته‌هاى ژاک ماریتین و ریکاردو پترلا، معرفت، ش92، ص107.

21. شاملی، عباسعلی، جایگاه و نقش انذار و تبشیر در نظام تربیتى پیامبران «نگرش قرآنی»، معرفت، ش33، ص16.

22. شاملی، عباسعلی، چشم‌اندازى بر شاخص‌هاى فرهنگى نظام آموزش و پرورش در کشور ژاپن، معرفت، ش44، ص50.

23. شاملی، عباسعلی، در جست‌وجوى کشفى‌نو از روش‌شناسى پژوهش در علوم‌انسانى واجتماعی، معرفت، ش81، ص10.

24. شاملی، عباسعلی، (ترجمه)، کاوشى درباره عوامل و ریشه‌هاى فقدان روح و معنویت در آموزش و پرورش مغرب زمین، معرفت، ش69، ص60.

25. شاملی، عباسعلی، مبانى و اصول فلسفه آموزش و پرورش از یک چشم‌انداز دینی; نوآورى‌هاى استاد علّامه مصباح یزدى در فلسفه آموزش و پرورش، معرفت، ش92، ص10.

26. ضرابی، عبدالرضا، (ترجمه)، تربیت زیبایى‌شناختی، معرفت، ش57، ص69.

27. ضرابی، عبدالرضا، (ترجمه)، تربیت عقلانی، معرفت، ش44، ص39; ش45، ص110.

28. ضرابی،عبدالرضا، (ترجمه)، ظهور عواطف انسانی، نویسنده: مایکل لوئی، ‌معرفت، ش104،

29. ضرابی، عبدالرضا، (ترجمه)، عاطفه، احساس و یادگیری، معرفت، ش81، ص64.

30. ضرّابی، عبدالرضا، (ترجمه)، عاطفه مثبت و تصمیم‌گیری، معرفت، ش92، ص84.

31. ضرابی، عبدالرضا، نقش و عملکرد مسجد در تربیت، معرفت، ش33، ص61.

32. طوسی، اسدالله، اختلاط زنان و مردان در مراکز آموزشی، معرفت، ش32، ص44.

33. متقى‌فر، غلامرضا، (ترجمه)، تأثیر والدین بر رشد اخلاقى کودکان; تحلیلى مربوط به حیطه اجتماعی، معرفت، ش57، ص85.

34. متقى‌فر، غلامرضا، (ترجمه)، تعلیم و تربیت اسلامی; مرورى بر چالش‌هاى موجود بین فلسفه و دانش معاصر با اسلام سنتی، معرفت، ش69، ص38.

35. متقى‌فر، غلامرضا، (ترجمه)، تعلیم و تربیت چرا؟، معرفت، ش33، ص32.

36. متقّى‌فر، غلامرضا، (ترجمه)، عاطفه و تأیید والدین و رابطه آن با عواطف‌اخلاقى و رفتار کودکان، معرفت، ش92، ص74.

37. متقى‌فر، غلامرضا، کاوشى در باب آموزش جنسى در مدارس، معرفت، ش42، ص106.

38. متقى‌فر، غلامرضا، (ترجمه)، مفهوم‌شناسى تربیت عاطفی، معرفت، ش46، ص38.

39. مقدّسى‌پور، علی، روش‌هاى برخورد تربیتى بهینه با مجرم، معرفت، ش92، ص100.

40. موسوى نسب، سید محمّدرضا، ایمان و تأثیر آن بر مبادى رفتار، معرفت، ش104،

41. موسوى نسب، سید محمدصادق(ترجمه)، تربیت دینی، معرفت، ش33، ص22; ش34،ص113.

42. موسوى نسب، سیدمحمدصادق، تربیت دینی; هدایت یا تلقین؟، معرفت، ش32، ص19.

43. موسوى نسب، سیدمحمدصادق، موضع حکومت‌علوى در تربیت دینی;حساسیت یا بى‌تفاوتی؟، معرفت، ش44، ص6.

44. موسوى‌نسب، سید محمدرضا، نقش نگرش و انگیزش در یادگیری، معرفت، ش57، ص92.

45. مهدیزاده، حسین، آموزه‌هاى اسلامى در باب تقلید از الگوها (با تأکید بر دوره جوانی)، معرفت، ش67، ص84.

46. مهدیزاده، حسین، تقلید ازالگوها; آسیب‌شناسى وراه‌کارهاى آسیب‌زدایی، معرفت، ش69،ص79.

47. مهدیزاده، حسین، کاوشى در ریشةقرآنى واژه «تربیت» وپیامد معنایى‌آن، معرفت،ش59،ص104.

 

ح. نشست‌ها و همایش‌ها

گروه علوم تربیتى در برخى از همایش‌ها و نشست‌هاى داخل و خارج از مؤسسه، که بعضاَ با همکارى مراکز تربیتى بوده، فعالیت داشته است. از جمله این فعالیت‌ها:

1. همایش «تربیت در سیره و کلام امام على‌(علیه السلام)» با همکارى و مشارکت گروه علوم تربیتى مؤسسه، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، پژوهشکده تعلیم و تربیت، مرکز مطالعات تربیت اسلامى و برخى مراکز علمى‌دیگر در سال 79، سال امام على‌ (علیه‌السلام). در این همایش مقالاتى از اعضاى گروه ارائه شد.

2. نشست علمى گروه با عنوان «بررسى و نقد آموزش و پرورش غرب»، زمستان1380.

3. نشست علمى گروه با عنوان «اسلامى‌سازى آموزش و پرورش»، زمستان1380.

4. نشست علمى فقه التربیه، میزگرد سال 1382.

۵ . همایش تعلیم و تربیت دینی  سال ۱۳۸۸

خ. مجله

فصلنامه تعلیم و تربیت اسلامى